Osteoporoza, nazywana cichym złodziejem kości to choroba cywilizacyjna dotykająca lawinowo coraz więcej kobiet i mężczyzn powyżej 60 roku życia. Dlaczego tak się dzieje i czy można zapobiegać schorzeniu nazywanemu inaczej zrzeszotnieniem kości?
W chorobie, która pozbawia kości zasobów mineralnych , nie dając latami żadnych objawów dochodzi do rozcieńczenia tkanki kostnej. Kość staje się krucha, cienka, podatna na uszkodzenia. W rezultacie dochodzi do stanu, gdy kość nie może podołać fizjologicznym naciskom. Najbardziej narażone na ubytki masy kostnej są kręgi odcinka piersiowo- lędźwiowego, szyjki kości udowej, żeber, oraz kości nadgarstka.
W późniejszym czasie dochodzi do złamań, które nie zawsze dają dolegliwości bólowe. Jeżeli takie się pojawiają są na tyle nieswoiste że mylone są przez pacjentów z dolegliwościami reumatycznymi, zwyrodnieniowymi lub zganiane na karb starzenia się organizmu.
Kompresyjne złamania kręgosłupa zmieniają sylwetkę ( tak zwany wdowi garb), pogłębiają kifozę piersiową, obniżają wzrost. Zmiana sylwetki, garbienie, pochylenie prowadzi do upośledzenia funkcji układu pokarmowego, oddechowego z dalszymi tego następstwami : zaparcia, duszności, niedotlenienie organizmu i szereg innych.
Bardzo niebezpieczne dla osób starszych jest złamanie kości szyjki udowej. Taki uraz wymaga długotrwałego unieruchomienia. Może dojść do powikłań ze strony układu sercowo – naczyniowego, oddechowego prowadzących nawet do zgonu pacjenta.
Dlatego tak istotne jest zdiagnozowanie osteoporozy we wczesnym stadium zachorowania i rozpoczęcie leczenia nim dojdzie do złamań.
Rozróżniane są dwa rodzaje osteoporozy :
• Osteoporoza pierwotna
która dotyka najczęściej kobiety w okresie po menopauzalnym oraz mężczyzn w zaawansowanym wieku. Kości wraz z wiekiem tracą swoją gęstość, a czynnikami przyspieszającymi ten proces jest palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, mało ruchu, niedobory witaminy D.• Osteoporoza wtórna
najczęściej związana jest z przyjmowaniem niektórych leków jak glikokortykosteroidy, heparyny, leki przeciwcukrzycowe, przeciwpadaczkowe. Ryzyko zachorowania na osteoporozę rośnie przy chorobach współistniejących, jak nadczynność tarczycy, zaburzenia wchłaniania ze strony układu pokarmowego, reumatoidalne zapalenie stawów.
Chorobę rozpoznaje się w wyniku wywiadu przeprowadzonego przez lekarza ( dotyczącego występujących złamań, dolegliwości bólowych, obciążeń rodzinnych) oraz wyników zleconych badań.
Podstawowe badanie to densytometria pozwalająca określić gęstość kości. Z kolei kalkulator FRAX, pozwala ocenić ryzyko złamań które może wystąpić w ciągu najbliższych 10 lat. Badanie radiologiczne wykonywane jest gdy występuje podejrzenie złamania. Również badania laboratoryjne typu morfologia, poziom wapnia i fosforu , witaminy D pozwalają ocenić ryzyko wystąpienia choroby lub w przypadku gdy już występuje, stopień zaawansowania i metodę leczenia.Jak się leczy osteoporozę?
Celem terapii jest utrzymanie gęstości kości na poziomie pozwalającym uniknąć złamań.
Rekomendowane są zarówno w leczeniu jak i w profilaktyce odpowiednie dawki witaminy D, preparaty wapniowe, bisfosfoniany, hormony stosowane w HTZ ( hormonalnej terapii zastępczej), oraz inne.
Nie jest możliwe pełne wyleczenie osteoporozy pierwotnej ponieważ choroba związana jest ze starzeniem się organizmu, ale można zahamować jej rozwój.
Bardzo ważny jest ruch, dieta, suplementacja witaminą D . Odpowiedni styl życia obniża o 1/3 utratę tkanki kostnej. Kilka podstawowych zaleceń dietetycznych niezbędnych w profilaktyce osteoporozy to :
• Kilka produktów mlecznych w ciągu dnia ( mleko, jogurt, kefir, maślanka, żółty ser)
• Około 2 litrów wody mineralnej dziennie – bardzo ważne jest odpowiednie nawilżenie organizmu
• Kilka razy w tygodniu 2-3 ryby będące źródłem witaminy D oraz kwasów Omega3
• 3-5 jajek w tygodniu
• 2-3 razy w tygodniu dania kapustne – szparagi, brokuły, kalafior - źródło witaminy K
• W diecie nie powinno zabraknąć owoców i warzyw – witamina C
• Należy unikać produktów konserwowanych, napojów energetyzujących i gazowanych typu cola. Zawierają związki fosforu. Fosfor jest potrzebny, ale nadmiar w stosunku do wapnia powoduje wypłukiwanie wapnia z kości, resorpcję z kości, zmniejszone wchłanianie w jelitach.
• Eliminacja z diety tłuszczów stałych – smalec, słonina
Podsumowując, osoby po 60 roku życia, które nie przeprowadzały wcześniej żadnych badań w kierunku osteoporozy a odczuwają różnego rodzaju bóle kostne, powinny taką diagnostykę przeprowadzić celem wdrożenia suplementacji pozwalającej na zatrzymanie podstępnej choroby.