Dyspepsja czynnościowa – co to jest, objawy, leczenie
Dyspepsja, czyli niestrawność, to schorzenie, które może dotknąć każdego. Objawia się zespołem dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, między innymi bólem brzucha, wzdęciami, uczuciem pełności, przelewaniem się treści pokarmowej, gazami. Czym jest dyspepsja czynnościowa i jak sobie z nią radzić?
Co to jest dyspepsja?
Dyspepsja czynnościowa to jedno z najczęściej występujących schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Charakteryzuje się zespołem dolegliwości żołądkowo-jelitowych, które, według kryteriów rzymskich III, klasyfikujących zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące, a pierwsze objawy wystąpiły ok. 6 miesięcy przed rozpoznaniem choroby.
Termin „dyspepsja” w dosłownym tłumaczeniu oznacza złe trawienie. Schorzenie możemy podzielić na dwie kategorie:
• dyspepsja organiczna – pojawia się na skutek choroby refluksowej przełyku, wrzodów żołądka lub dwunastnicy, a czasem innych stanów zapalnych narządów wewnętrznych, np. trzustki. Może stanowić objawy nowotworu żołądka i pojawiać się po spożyciu niektórych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwreumatycznych, antybiotyków, preparatów żelaza czy potasu;
• dyspepsja czynnościowa – nie jest spowodowana przez konkretną chorobę. Przy rozpoznaniu nie wykrywa się żadnych nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, w tym rodzaju niestrawności wyodrębnia się dwa rodzaje: zespół bólu w podbrzuszu i zaburzenia poposiłkowe.
Objawy dyspepsji
Objawy dyspepsji czynnościowej często występują również w wyniku niektórych schorzeń przewodu pokarmowego, jak również w niektórych zaburzeniach hormonalnych, cukrzycy oraz innych chorobach przewlekłych, dlatego czasem trudno jest o prawidłową diagnostykę.
Do najczęściej występujących objawów dyspepsji zaliczamy:
• uczucie ciężkości w żołądku (najczęściej występujące po posiłku);
• szybkie uczucie sytości w trakcie spożywania posiłku;
• bóle w nadbrzuszu;
• wzdęcia;
• zgagę;
• bóle żołądka i jelit;
• odbijanie;
• częste gazy;
• czasem biegunki, nudności.
Okresowo każdy z tych objawów może zdarzyć się każdemu. Jeżeli jednak dolegliwości pojawiają się przez dłuższy czas (dłużej niż 3 miesiące), można mówić o dyspepsji czynnościowej.
Przyczyny dyspepsji
O ile przyczyny dyspepsji organicznej są proste do określenia, gdyż związane są z zaburzeniami funkcji lub budowy układu pokarmowego, lub występują z innymi chorobami, dyspepsja czynnościowa nie jest tak łatwa do określenia. Jest to schorzenie wieloczynnikowe, co oznacza, że na powstawanie objawów mogą mieć wpływ różne czynniki, np. niewłaściwa dieta, nieprawidłowy styl życia, stres, otoczenie. W dyspepsji czynnościowej dolegliwości są konsekwencją zaburzeń funkcji motorycznych i sensorycznych przewodu pokarmowego. To właśnie dlatego w tym rodzaju choroby często dochodzi do zaburzenia regularności wypróżnień oraz przyspieszenia ruchów perystaltycznych jelit.
Jedną z przyczyn dyspepsji czynnościowej może być także nadwrażliwość błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego. Często schorzenie obserwuje się także u osób z potwierdzonymi zaburzeniami psychospołecznymi w typie niepokoju, np. nerwicą, depresją. Co ciekawe, żadne badania nie udowodniły wpływu palenia papierosów, picia alkoholu czy kawy na powstawanie dyspepsji czynnościowej, aczkolwiek wiadomo, iż używki te mogą zaostrzać jej objawy.
Jak leczyć dyspepsję?
Leczenie dyspepsji czynnościowej przebiega głównie objawowo. Osobom cierpiącym na schorzenie zaleca się zmianę trybu życia i diety (jeżeli są złe). Należy unikać potraw ciężkostrawnych i obserwować swój organizm, aby określić, co powoduje nasilenie objawów i zrezygnować z tych produktów.
Jeżeli symptomy niestrawności pojawiają się w sytuacjach stresowych, możemy mieć do czynienia z dyspepsją nerwicową. Warto wtedy rozważyć pomoc psychoterapeuty, który pomoże pomóc w osiągnięciu pewnego systemu radzenia sobie z nadmiernymi emocjami.
W niektórych przypadkach lekarze zalecają stosowanie leków farmakologicznych. W leczeniu dyspepsji stosuje się:
• leki prokinetyczne (przyspieszające transport pokarmu przez przewód pokarmowy)
• inhibitory pompy protonowej (hamujące nadmierne wydzielanie soku żołądkowego i zwiększające pH w żołądku);
• preparat trójskładnikowy (alginian sodu, węglan wapnia, Mucosave®) naturalny opatentowany związek Mucosave® działający ochronnie na błonę śluzową zarówno przełyku jak i żołądka dzięki swoim właściwościom mukoadhezyjnym i łagodzącym. (Alugastrin 3 Forte)
• leki rozkurczowe, zmniejszające uczucie ciężkości i łagodzące ból brzucha;
• w przypadku dyspepsji nerwicowej – leki uspokajające.
Dyspepsja – podsumowanie
Dyspepsja to schorzenie, które, ze względu na rodzaj, może mieć różne przyczyny. Najczęściej występująca i najtrudniejsza do rozpoznania jest dyspepsja czynnościowa, która nie jest związana z innymi chorobami i zaburzeniami w działaniu układu pokarmowego. Niestrawność czynnościowa, choć nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia, może skutecznie je uprzykrzyć, zwłaszcza że jej przyczyny są wieloczynnikowe. Jednak przy stosowaniu odpowiedniej diety, wysłuchaniu rad lekarza oraz ewentualnej farmakoterapii, można skutecznie złagodzić objawy choroby.
Źródła:
1. Waśko-Czopnik D., Mulak A., Paradowski L.: Zaburzenia czynnościowe górnego odcinka przewodu pokarmowego według III Kryteriów Rzymskich.
2. Dąbrowski A.: Dieta a zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego
